Bij ontslag kan een werknemer naast een transitievergoeding recht hebben op een billijke vergoeding. Er moet dan sprake zijn van ‘ernstig verwijtbaar handelen of nalaten’. Uit onderzoek van het Hugo Sinzheimer Instituut (HSI) blijkt dat de rechter kritisch toetst: alleen in uitzonderlijke gevallen wordt aan de werknemer een billijke vergoeding toegekend.
In de WWZ is het uitgangspunt dat een werknemer bij ontslag recht heeft op een transitievergoeding als de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd of niet voortgezet op initiatief van de werkgever. Is er sprake van ‘ernstig verwijtbaar handelen of nalaten’ van de werkgever, dan kan de werknemer ook nog recht hebben op een billijke vergoeding. Is er sprake van ‘ernstig verwijtbaar handelen of nalaten’ van de werknemer, dan hoeft de werkgever niet de (gehele) transitievergoeding te betalen.
Door het HSI is onderzocht hoe de rechter dit criterium toetst aan de hand van tussen 1 juli 2015 en 1 oktober 2017 gepubliceerde rechterlijke uitspraken en aanvullende interviews met rechters en rechtsbijstandsverleners. Conclusie van het onderzoek is dat de rechter kritisch toetst en niet snel tot het oordeel komt dat sprake is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever of van de werknemer.
Dit beeld komt zowel naar voren uit het jurisprudentieonderzoek als uit de interviews. Als ernstig verwijtbaar handelen of nalaten door de werkgever is komen vast te staan, wordt vrijwel altijd een billijke vergoeding toegekend, zo blijkt uit de onderzochte uitspraken. Tevens is het uitgangspunt dat een werknemer die naar het oordeel van de rechter ernstig verwijtbaar heeft gehandeld of nagelaten geen recht heeft op een transitievergoeding.
Een uitzondering is mogelijk als de rechter het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar vindt om geen transitievergoeding toe te kennen. Dat is een strenge norm en dat blijkt ook uit de onderzochte uitspraken: als de rechter eenmaal heeft geoordeeld dat sprake is van ernstige verwijtbaarheid aan de kant van de werknemer, dan wordt vrijwel nooit een transitievergoeding toegekend.
